... un woso dat nich anbrennt is. Zeitzeugen-Serie „woans wi worrn sünd, wat wi nu sünd“ im Hamburger Abendblatt. In de nedderdüütsche Spraak översett von Jasper Vogt.
Ehestorf. Mit den Slachtswengel in’t Fischerhuus, vun den Kantüffelacker in de 50er-Johr-Köök un op den Lanz-Bulldog över dat Feld: mit Saken ut’n Alldag in’t Freilichtmuseum an’n Kiekebarg kann’n de Geschicht vun Minschen ut de Region beleven. För dat Abendblatt besinnt sik de een oder anner „Zeitzeuge“, woans wi worrn sünd, wat wi nu sünd. Un wiel ok de nedderdüütsche Spraak al jümmer’n Deel vun de düütsche Kultur weer, gifft dat elkeen Deel vun de nee Abendblatt-Serie „op Platt“, översett vun Jasper Vogt. Hüüt: de Firmengeschicht vun den Plumm’muus-Hersteller Winsenia.
Marmelaad kaken is för de Ökotrophologin Kirsten Jürgensen-Hempler, 52, een vun de enfachsten Saken op de Welt. Frücht waschen, rin in’n Putt, Gelierzucker to, opkaken laten un rin in de Glöös. Dat allens duurt nich maal dree bet veer Minuten – ruck-zuck un fardig is de Marmelaad.
Vun sowat hett de Huusfro op so’n Landwertschop-Bedriev in de Region bet vör tweehunnert Johr blots drömen kunnt. Bet to een Stünn hett de Fruchtmasse un de Zucker tosamen mit Zitroon’- oder Appelschell in’n Putt kaken musst. De Schell hebbt in den Putt höört, dat dor dat Gelierhilfsmiddel Pektin ruut keem, dat den Kraam andickt hett. Bannig veel Utduur hett’n bruukt, so’n Plumm’muus hentokriegen. Dat hett veeruntwintig Stünn’ kaken musst in en Putt, de ut Iesen oder Kopper weer. Sowat hett’n Huusfroo natüürlich nienich vergeten. „Mien Oma hett jümmer vertellt, se hett Dag un Nacht ümröhrt “, seggt Kirsten Jürgensen-Hempler.
Keen Wunner, dat denn dat industriell maakte Plumm’muus wech güng as man wat. Mit sowat weer dat so schöön eenfach: rut ut’n Schapp, rop op dat Broot, fardig. In düsse Branche hett dat Ünnernehmen Winsenia ut Winsen ’n grote Rull speelt. In’t Johr 1862 is de Firma gründ’t worrn un hett eerst maal mit landwirtschaftliche Saken hannelt. Eerst na den Eersten Weltkrieg hett Winsenia anfungen, Marmelaad to maken. Hans Heinrich Weseloh weer de Enkel vun den, de dat Geschäft gründ’t hett, un he hett de Firma den Naam Winsenia geven un so de Stadt Winsen to en Marke maakt.
Ok an de Motive op de Beker ut Opalglas för Plumm’muus kann’n de Heimatverbundenheit vun den Geschäftsföhrer marken. Dor weer ok dat Stadtbild vun Winsen op to sehen. Obstkonfitüre, Marmelaad un Plumm’muus, dat weer’n de Hauptprodukte, de dat Ünnernehmen op’n Markt bröcht hett. Anfang vun de 60er Johr weer Winsenia de gröttste Plumm’muus-Hersteller in Düütschland un hett twee Drittel vun de Produktion vun Plumm’muus in Düütschland maakt. De Plummen kemen ut’t Ole Land, aver ok ut de Türkei un ut Argentinien.
De Firma hett versöcht, sik breet optostellen. Nich blots Marmelaad un Plumm’muus sünd ut de Produktschoonshallen in Winsen ruut gahn, ok Nuss-Nougat-Creme un Schokolaad-Kuvertüre. Aver in de Lebensmittelbranche güng dat hart her un Winsenia hett dor denn nich mehr lang bestehen kunnt. 1981 hebbt de Schwartauer Werke den Betriev övernahmen. Dat hett nich lang duurt, denn weer’t toenn mit dat Plumm’muus von Winsenia. 2001 hett de Firma de Produktschoon instellt un siet de Tied sik op de Herstellung vun Nuss-Nougat-Creme und Schokolaad un sowat konzentreert.
Immerhin hebbt de Lüüd überregional mitkregen, wat dat för’n Bedriev mit sien’ ländlichen Ursprung west is. Dorüm liggt dat de Ökotrophologin Kirsten Jürgensen-Hempler an’t Hart, dat Schölers, de dat Freelichtmuseum besöökt, de Geschicht vun de Firma Winsenia mitkriegen dot. För sowat maakt se to’n Bispill den Kursus „Knackig ut’n Glas“, dor köönt de Schölers ünnersöken, woans frischet Obst un Grööntüüch konserveert un woans Levensmiddel op industrielle Oort haltbar maakt ward.
In’n Middelpunkt steiht dor de Herstellung vun Marmelaad un Plumm’muus bi Winsenia. In dat Agrarium wiest noch en riesigen Kupperketel von de Geschicht vun de Firma. Dat Besünnere an den Ketel: He hett’n duppelte Wand, dortwüschen keem hitter Damp, un so is de Ketel op de Binnensiet schöön liek warm worrn. Op de Oort is dat Plumm’muus nich anbrennt.
Un noch wat: De Spoor vun de Marmelade geiht trüch bet in dat ole Rom. In Toonpött hebbt Archäologen 1937 Zwetschgenmuus mit Zuckerrohr funn’. Dat Muus weer de Vörlöper vun de Marmelaad, as wi se kennt, ward seggt. Wenn’n dat genau nimmt, dröff hüüt blots dat Marmelaad nöömt warrn, wat ut Zitrusfrüchte maakt ward. So will dat de Konfitürenverordnung vun 1982, de vun de Europäische Gemeenschop fastleggt worrn is. Een vun de eerste Oort vun Marmelaad, de’n nawiesen kann, is’n Bitterorangenmarmelaad, un de geev dat in dat schott’sche Dundee. „Dat weer Tofall, dat dor een op kamen is“, seggt de Ökotrophologin Kirsten Jürgensen-Hempler.
Dor weer’n Storm, un en Hannelsschipp ut Spanien hett to’n Enn vun dat 18. Johrhunnert den Haven vun Dundee anstüürn musst. Mit an Bord weer ok’n Barg Bitterorangen, de nich mehr to geneten weern un de de Hökeer James Keiller för’n Appel un’n Ei köfft hett. He wull se nich wechsmieten, un dor harr sien Fro Janet Keiller de wunnerbore Idee, de Orangen mit bannig veel Zucker intokaken. Achterran hett se de verköfft un so den Grundsteen leggt för de industrielle Produktschoon vun de schott’sche Bitterorangenmarmelaad. 1797 hett de Familje Keiller bi Dundee de eerste Marmeladenmanufaktur op de Welt gründ’t.
De, bi den nu al dat Water in’t Muul tosamen lopen deit, hett bald de Gelegenheit, sien’ Jieper op Söötkraam to stillen: An’n Sünndag, 10. November, Klock 10 bet 18, gifft dat in’t Freelichtmuseum an’n Kiekebarg den Söten Sünndag. De Eintritt kost’ negen Euro, för Besöker ünner 18 Johr is de Eintritt free. Twoors ward keen Marmelaad ingekaakt, aver Jürgen Kanzelmeyer ut dat Zuckerstudio ward ünner de Ogen vun de Besöker sien’ Kreatschonen ut Zucker herstellen.
Üm un bi 30 Verkaufsstände hebbt Schokolaad, Kekse, Bonbons, Pralinen, Honnig un Nööt ut egen Herstellung to verköpen. Un in’t Agrarium vun dat Freelichtmuseum geten de Besöker tosamen mit en Konditormeister Wiehnachtsmänner ut Schokolaad. „De Weg to’n Wiehnachtsmann“ is denn nich mehr wiet, dat is ok de Titel vun den Vördrag von Karin Maring. Se is Ernährungsexpertin un ward wichtige Ratslääg geven, wat den Ümgang mit Söötkraam angeiht.
To’n Ümgang mit Marmelaad hett Kirsten Jürgensen-Hempler den Tipp, ok maal vun de Een-to-een-Fuustregel aftogahn, op de Grootmudder sworen hett. In den Putt mutt also nich de glieke Menge Zucker un Früchte. „An’n besten is, dat in’t Verhältnis vun 2:1 to mengeleren, also de duppelte Menge an Früchte as Zucker“, meent de Expertin. Ok Vanille oder Banane kann in de Marmelaad. „Du kannst mengeleren as dull un as du wullt“, seggt se.
Auf Hochdeutsch finden Sie die Geschichte im Internet unter abendblatt.de/hamburg/harburg